SİSTEMATİK BOTANİK

Birbiri ile yakınlığı, akrabalığı olan bitkileri bir sistem içinde inceleyen ve okutan bir botanik bilim dalıdır. Bu bilim dalına sistematik botanik denildiği gibi, taksonomi ya da kısaca sistematik de denilebilir. 


Sistematik kelimesinin kökeni Yunancada Systema: Dizge, bir bütün oluşturacak şekilde karşılıklı olarak birbirlerine bağlı öğelerin tümüdür. O halde sistematik özet olarak “Sınıflandırma İlmi” anlamına gelmektedir. 

Taksonomi sözcüğünün kökeni de yine Yunancada Taxis: Tertip ya da düzen, nomos ise kanun, yasa sözcüklerinden oluşmaktadır. Bu açıdan bakıldığında Taksonomi kelimesi de tertipleme, düzenleme yani “sınıflandırma ilmi” anlamına gelmektedir. 

Bitki sistematiğinin amacı, bitkileri birbirleriyle olan doğal akrabalık derecelerini gözönünde tutarak ve filogenetik gelişimlerine dayanarak inceleyip, büyük ve küçük topluluklar halinde gruplandırmak, taksonomide belli kurallara göre bir sınıflandırma içerisine sokmaktır. 

Sistematik yapılırken, ana takson (soy) olarak TÜR alınır. 

Tür: Ana özellikler yönünden birbirlerine olağanüstü benzerlik gösteren ve kendi aralarında döllenerek verimli ya da üreyimli bireyler oluşturan topluluğa tür denir. 

Türün üstünde ve altında sırasıyla aşağı da görülen sistematik birimler bulunmaktadır: 

• Divisio (Bölüm) .........phyta
• Classis (Sınıf) ........opsida
• Ordo (Takım) .......ales
• Familia (Familya) .....aceae
• Genus (Cins)
• Species (Tür) Başlangıç takson
• Subspecies (Alttür)
• Varieta (Varyete)
• Forma (Form)

Bilimsel anlamda; Bitki türleri ve öteki taksonlar, daima LATİNCE bir isim taşımaktadır. 
İkili Adlandırma Sistemi (Biner Nomenclatür) 

Bir bitkinin tam olarak tanınabilmesi için 1753 yılında ünlü İsveç’li botanikçi Linne tarafından ileri sürülen " Biner Nomenclatür " ya da ikili adlandırma yöntemi, günümüzde halen kullanılmaktadır. 

Bu yönteme göre bir bitkinin adı genel olarak iki sözcükten oluşmaktadır. Birinci sözcük cins , ikinci sözcük isetür adıdır. 

Örneğin : 

• Pinus silvestris L.
• Acer platanoides L.
• Picea orientalis (L.) Link.

Tür adı çoğunlukla yere, şahsa, bitkinin çok önemli bir özelliğine veya bitkinin bulunduğu ormana göre verilen bir isimdir. Taksonlar arasındaki akrabalık ve yakınlık ilişkilerini bir düzlem üzerinde iç içe kutular biçiminde ya da bir apartman dairesinin odalarıyla açıklamak mümkündür. 


Alttür: türler arasında en az bir özellikçe farkederek geniş coğrafik yörelerde yayılan, ya da yetişme yeri koşulları bakımından bir özellikçe ayrılan taksonlardır. Bu tanımlamaya göre alttür, coğrafik alttür ve ekolojik alttür olarak ikiye ayrılır. 

Örnek olarak Türkiye'de doğal yetişen Göknar türlerini alırsak, son taksonomik görüşlere göre, ülkemizde doğal olarak yetişen Göknarlar iki türde ve beş alttürde toplanmaktadır: 

• Abies nordmanniana (Stev.} Spach.
• A, n. subap. nordmanniana
• A. n. subsp. bornmülleriana (Mattf.) Coode et Cullen
• A. n. subsp. egui-trojani (Ascher. et Sint. ) Coode et Cullen
• Abies cilicica (Ant. et Kotschy.) Carr.
• A. c. subsp. cilicica A. c. subsp, isaurica

Varyete: türün yayılış alanı içersinde bulunan ve en az bir özellikçe birbirlerinden ayrılan taksonlardır.